Αξιοθέατα

Μια επίσκεψη στο βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου απέναντι από τους ξενώνες στην Άνω Σύμη, είναι άξιο θαυμασμού  με τις τοιχογραφίες του γνωστού Αγιογράφου Εμμανουήλ Φωκά (15ου αιώνα).

Ένα από τα ομορφότερα χωριά σε όλη την Κρήτη είναι το δασικό χωριό της Κάτω Σύμης στην επαρχία της Βιάννου Ηρακλείου. Μαζί με το ταίρι της, το ερειπωμένο πλέον χωριό της Πάνω Σύμης, βρίσκονται στην αγκαλιά του πιο πυκνού και σημαντικού πευκοδάσους της Κρήτης μαζί με το γειτονικό Σελάκανο και τις Μάλλες, όπου χιλιάδες μελισσοκόμοι παράγουν μέλι πεύκου.

Όλη η περιοχή είναι γεμάτη πηγές νερού που αναβλύζει από τις πλαγιές της Δίκτης, το οποίο στο διάβα του ποτίζει πλατάνια, καρυδιές, κερασιές και πολλά άλλα είδη δέντρων τα οποία το φθινόπωρο αλλάζουν χρώμα δίνοντας στην περιοχή ένα τόνο πολύχρωμο, θυμίζοντας μέρη περισσότερο της βόρειας Ελλάδας. Ο επισκέπτης της περιοχής εκτός από τα όμορφα χρώματα του φθινοπώρου έχει την ευκαιρία να θαυμάσει τους μικρούς καταρράκτες και να περιπλανηθεί στο ατέλειωτο δάσος που καλύπτει το χωριό από κάθε πλευρά, να πάει στη Γαλατόκτιστη εκκλησία που φτιάχτηκε με το γάλα των ζώων αντί για νερό.

Επίσης αξίζει να βγείτε ως το οροπέδιο του Ομαλού με την πανέμορφη αλπική λίμνη, περπατώντας σε ένα από τα ωραιότερα μονοπάτια της Κρήτης, μέσα από πεύκα. Μάλιστα ένα από τα πιο απόκρημνα σημεία του μονοπατιού, το Κούτελο του Παραδείσου, θεωρείται μαζί με το Κούτελο της Σελούδας στα Σφακιά, από τα ωραιότερα φυσικά μπαλκόνια στην Κρήτη. Πράγματι η θεά είναι μοναδική κι έχει διαμορφωθεί ωραίο σημείο παρατήρησης.

Το Ιερό του Ερμή και της Αφροδίτης βρίσκεται σε πανέμορφη τοποθεσία στη νότια Δίκτη, σε υψόμετρο 1150μ, δίπλα στην πηγή Κρύα Βρύση κι απέχει 5 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Κάτω Σύμης. Καλύπτει μια έκταση 17 στρεμμάτων, από τα οποία έχει ανασκαφεί ένα μέρος τους. Αποτελεί ως σήμερα το σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο της επαρχίας Βιάννου. Το ιερό ιδρύθηκε περί το 2000 π.Χ., όπως και τα δεκάδες άλλα Μινωικά Ιερά Κορυφής της Ανατολικής Κρήτης, και η λατρεία σε αυτό συνεχίστηκε μέχρι και τα Ρωμαϊκά χρόνια, καθιστώντας το από τα πλέον διαχρονικά ιερά της Ελληνικής Αρχαιότητας.

Η θέση του ταυτίζεται με το Ιερόν Όρος, καθώς κατά τον Πτολεμαίο βρισκόταν μεταξύ του αρχαίου Τσούτσουρα (Ίνατος) και της αρχαίας Ιεράπετρας (Ιεράπυτνα). Λόγω της μεγάλης εμβέλειας που είχε, θεωρείται ότι αποτέλεσε μήλον της έριδος για τις διάφορες ισχυρές πόλεις της περιοχής. Παρόλα αυτά ο σεβασμός που έτρεφαν όλοι για το ιερό φαίνεται από το γεγονός ότι ποτέ δεν καταστράφηκε από βανδαλισμούς, αλλά μόνο από φυσικά αίτια.

Τα περισσότερα αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται ως τον 11ο αιώνα π.Χ. αποτελούν ίχνη θυσίας ζώων και θρησκευτικών δείπνων, ενώ στις στάχτες βρέθηκαν ομοιώματα ζώων, σωληνοειδή σκεύη, ελάσματα με ανδρικές μορφές που κουβαλούν ή οδηγούν ζώα, πήλινα κύπελλα, τρία ξίφη, χρυσό δακτυλίδι – σφραγίδα που αναπαριστά δρομέα και ιερογλυφική πινακίδα. Από τα τελετουργικά αγγεία και σκεύη λείπουν οι συνηθισμένες γυναικείες φιγούρες των Μινωιτών κι έτσι δεν έχει προσδιοριστεί σε ποιο θεό ήταν αφιερωμένο το ιερό κατά τους μινωικούς χρόνους. Μετά τον 11ο αιώνα π.Χ. τα αγγεία έδωσαν τη θέση τους σε ειδώλια που είχαν ως κυρίαρχο θέμα την ενηλικίωση των προσκυνητών. Όπως αναφέρεται σε επιγραφές που βρέθηκαν στο ιερό, προστάτης των εθίμων ενηλικίωσης ήταν ο Ερμής Κεδρίτης, ο οποίος λατρευόταν παράλληλα με τη θεά Αφροδίτη. Τα σημαντικότερα ευρήματα από το ιερό εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου.

Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1972, ενώ συνεχίζονται κατά καιρούς. Ο χώρος είναι επισκέψιμος κατόπιν συνεννόησης με το φύλακα. Κοντά στο ιερό οδηγεί δασικός χωματόδρομος που ξεκινάει από τη Κάτω Σύμη και κατευθύνεται στο οροπέδιο της Λαπάθου.

Το Οροπέδιο της  Λαπάθου βρίσκεται περίπου 77χλμ νοτιοανατολικά του Ηρακλείου και 36χλμ δυτικά της Ιεράπετρας, πανω από το όμορφο χωριό της Κάτω Σύμης. Είναι ένα μικρό, αλλά γραφικό οροπέδιο στη σκιά των Λασιθιώτικων Βουνών και ανάμεσα στις καταπράσινες πλαγιές του Σελάκανου και της Σύμης. Η βλάστηση είναι αρκετά αραιή μέσα στο οροπέδιο και το έδαφος σε πολλά σημεία πετρώδες.

Το οροπέδιο χρησιμοποιείται κυρίως από τους κτηνοτρόφους της περιοχής ως βοσκότοπος. Σε ένα σημείο υπάρχουν αρκετά πέτρινα παγκάκια και τραπέζια, ενώ εδώ υπάρχει και το όμορφο ξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων. Στο Οροπέδιο της Λαπάθου έρχεστε μέσω χωματόδρομων από την Κάτω Σύμη από τα δυτικά και τα χωριά Ρίζα και Μινός από τα ανατολικά. Από το οροπέδιο της Λαπάθου ξεκινάει ένα από τα πιο δύσβατα φαράγγια της Κρήτης, το φαράγγι των Αγίων Αποστόλων ή Λάπαθος με το ρέμα του να καταλήγει στα Τέρτσα.

Γιορτές και εκδηλώσεις.
-Γιορτή Αγίου πνεύματος στο οροπέδιο του ομαλού.
-Γιορτή του αφέντη Χρίστου στην κορυφή της Δίκτυς(6 Αυγούστου)
-Γιορτή της Πανάγιας της Γαλακτοκτισμένης(15 Αυγούστου)